Τα δωδεκανησιακά τραγούδια μπορούμε να τα χωρίσουμε σε χορευτικά, της αυγής και του γάμου. Τα χορευτικά τα συναντούμε στον ίσσο χορό, στο συρτό και στον καλαματιανό. Ακόμη μπορεί ν’ ακούσουμε και σε μπάλο ή τραγουδιστή σούστα αλλά σε περιορισμένο αριθμό. Τα περισσότερα δωδεκανησιακά τραγούδια είναι σε ίσσο χορό μιας και μαζί με τη σούστα είναι οι πιο χαρακτηριστικοί χοροί. Ο ρυθμός των χορευτικών τραγουδιών είναι από μέτριος έως αργός και ποικίλουν ανάλογα με το μουσικό (οργανοπαίκτη) που το αποδίδει με βάση τα ακούσματα που έχει ή την τεχνική του κατάρτιση. Τα τραγούδια έχουν μικροδιαφορές από νησί σε νησί ή ακόμη από τον ίδιο μουσικό (οργανοπαίκτη) μιας και κάθε φορά μπορεί να το ποικίλει διαφορετικά.
Τα τραγούδια της αυγής έχουν αρκετά αργό ρυθμό και τα τραγουδούν σε γλέντια ή μετά από ένα γαμήλιο γλέντι.
Τα τραγούδια του γάμου (τα παινέματα) διαφέρουν από νησί σε νησί. Κάθε νησί έχει τα δικά του τραγούδια που αναφέρονται συνήθως στο γαμπρό και τη νύφη και λιγότερο στα πεθερικά και τους κουμπάρους.
Υπάρχουν τραγούδια που λένε όταν πηγαίνουν το ανδρόγυνο στην εκκλησία όπως και τα παραξυπνήματα που τραγουδούν όταν πάνε να ξυπνήσουν τους νεόνυμφους.
Ιδιαίτερη αναφορά οφείλω να κάνω στα τραγούδια που είναι εμφανώς επηρεασμένα τόσο από τα μικρασιατικά παράλια όσο και από τη Βυζαντινή μουσική όπως είναι το «Παραπονιάρικο» που τραγουδούν στη Σύμη (που η προέλευση του είναι από τη Μ.Ασία) και ο Γαμήλιος σκοπός της Λέρου που τραγουδούν και στους Λειψούς που είναι φανερά επηρεασμένα από τη Βυζαντινή μουσική. Αναφέρω αυτά τα δύο τραγούδια σαν παράδειγμα μιας και τα περισσότερα δωδεκανησιακά τραγούδια έχουν σαν βάση στη μελωδία τους τη Βυζαντινή μουσική.
Γιώργος Χατζηπέτρος